Voor ondernemers geldt het eigen bedrijf vaak als pensioenvoorziening. Maar veel directeuren schatten de waarde van hun onderneming te rooskleurig in, met alle gevolgen van dien.
Veel ondernemers leunen voor hun pensioen op hun bedrijf. Ze vertrouwen erop dat de verkoop voldoende oplevert om van een riante oude dag te genieten. Maar dat is een gevaarlijke misvatting.
Uit onderzoek onder fusie- & overname-advieskantoren, uitgevoerd door overnamebemiddelingsplatform Brookz, blijkt dat meer dan de helft van de MKB-ondernemers geen goed beeld heeft van de waarde van het bedrijf. Van die groep schat maar liefst 70 procent de waarde te hoog in. En in die gevallen schat de ondernemer de waarde gemiddeld circa 30 procent te hoog in.
Volgens Floyd Plettenberg, partner bij Brookz en verantwoordelijk voor het onderzoek, heeft dit vooral te maken met wensdenken: “Ondernemers hopen een mooie prijs voor hun bedrijf te kunnen ontvangen; regelmatig gedreven door zaken zoals de pensioenvoorziening.”
Bloed, zweet en tranen
Jelke Schaafsma, oprichter van ValueMaat, een bedrijf dat software ontwikkelt voor bedrijfswaardering, kan zich in die lezing vinden. “Veel ondernemers hebben een getal in hun hoofd: een bedrag dat ze bijvoorbeeld nodig hebben voor hun pensioen. Dat staat echter los van de economische waarde van het bedrijf. Daarnaast komt er veel emotie bij kijken. Als je dertig jaar lang met bloed, zweet en tranen voor je bedrijf hebt gewerkt, staat dat een objectieve kijk in de weg.”
Om negatieve verrassingen te voorkomen en tijdig te kunnen bijsturen, is het verstandig om ruim voordat het bedrijf in de etalage gaat al een indicatie te krijgen van de waarde van de onderneming.
Genormaliseerde jaarcijfers
Voor een realistisch beeld zijn jaarcijfers alleen niet genoeg, waarschuwt Schaafsma. "Allereerst moeten deze cijfers worden genormaliseerd. Dit betekent dat je alle zaken die een gekleurd beeld geven eruit moet filteren. Denk bijvoorbeeld aan een echtgenote die wel op de loonlijst staat, maar na verkoop niet meer aan het bedrijf verbonden blijft. Of aan een auto die je ook privé gebruikt en die niet meegaat met de verkoop."
Daarnaast is volgens hem een voorspelling voor de komende vijf jaar nodig. "Veel ondernemers die hun bedrijf verkopen, kijken bij de waardebepaling vooral naar het verleden, terwijl voor kopers met name de toekomst van belang is. Zij willen weten hoe lang het naar verwachting zal duren voor ze hun investering terugverdienen. Denk daarom kritisch na of er een groeiversnelling of -vertraging in het verschiet ligt en of bijvoorbeeld extra investeringen nodig zijn."
Verder moeten de risico's en kansen van het bedrijf in kaart worden gebracht. "Probeer te kijken als een investeerder die het bedrijf wil kopen", adviseert Schaafsma.
Expert inhuren
Omdat het voor veel ondernemers lastig is om objectief naar hun eigen bedrijf te kijken, is het verstandig om een neutrale deskundige in te schakelen die is gespecialiseerd in waardebepalingen van bedrijven. Wil je voorkomen dat je met een beunhaas in zee gaat, kies dan voor een adviseur die is aangesloten bij het Nederlands Instituut voor Register Valuators. Alle leden voldoen aan strenge opleidingseisen en zijn onderworpen aan allerlei gedrags- en beroepsregels.
Hoeveel je uiteindelijk voor je bedrijf krijgt, hangt af van veel verschillende factoren, zoals het risicoprofiel, het klantenbestand, de duurzaamheid van het verdienmodel, eventuele schulden, de waarde en locatie van het pand en de financiële positie van de koper.
Daarnaast is de economische waarde sterk afhankelijk van de branche. Zo zijn volgens Schaafsma ICT-bedrijven momenteel erg gewild, door de verdere digitalisering en de toename van clouddiensten en SaaS-oplossingen (software in abonnementsvorm).
Ook industriële bedrijven doen nu goede zaken, dankzij inhaalinvesteringen en een aangetrokken consumentenvertrouwen. Heb je een logistiek bedrijf, dan zit je ook goed, omdat je kunt profiteren van de groei van de wereldhandel en de opmars van e-commerce. Dat laatste heeft weer een negatief effect op de detailhandel.
Multiples
Het waarderen van een bedrijf kan op verschillende manieren gebeuren. Zo kun je kijken naar de multiples die bij recente transacties van vergelijkbare bedrijven zijn betaald. Uit cijfers van Brookz blijkt dat in het eerste halfjaar gemiddeld 4,8 keer de ebitda (winst voor rentelasten, belastingen en afschrijvingen op vaste en immateriële activa) werd neergeteld voor een MKB-bedrijf. Dat betekent dat de koper bijna vijf jaar moet werken om de overnamesom terug te verdienen.
Maar de verschillen tussen sectoren zijn groot:
Kleine bedrijven, lagere multiples
Ook de omvang van het bedrijf is van belang voor de waardering. Volgens Schaafsma zijn de multiples voor grote bedrijven (vanaf honderd medewerkers) doorgaans een stuk hoger dan bij kleinere bedrijven (tot vijf medewerkers).
Een nadeel van berekeningen met multiples is dat je een vergelijking maakt met bedrijven met een ander risicoprofiel. Beschouw een multiple daarom vooral als een globale indicatie.
Voor nauwkeuriger berekening kun je volgens Schaafsma het best de zogeheten Adjusted Present Value-metode (APV-methode) toepassen. Hierbij wordt gekeken naar de toekomstige vrije kasstromen.
Waardedrijvers
Weet je de waarde van je bedrijf, leg deze dan naast het de verkoopopbrengst die je nodig hebt voor je pensioen. Zit er een gat tussen deze cijfers, kijk dan of je de waarde van je bedrijf kunt verhogen, want dit cijfer is niet statisch.
Wat sowieso helpt is je processen goed inrichten en goed documenteren. Breng daarnaast de zogeheten waardedrijvers in kaart: factoren die de waarde van je bedrijf verhogen of verlagen. Vaak zijn dit knoppen waar je aan kunt draaien.
"Je kunt je bijvoorbeeld focussen op terugkerende inkomsten, door bijvoorbeeld diensten in abonnementsvorm aan te bieden. Dat maakt een bedrijf aantrekkelijk voor een koper", zegt Schaafsma. "En als blijkt dat rekeningen gemiddeld 60 tot 90 dagen open staan, kun je proberen om dit met scherp debiteurenbeheer terug te brengen naar 30 dagen. Dat werkt waardeverhogend."
Veel kleine bedrijven zijn sterk afhankelijk van de oprichter, meent Schaafsma. "Als deze plotseling vertrekt, is de kans groot dat de onderneming omvalt, omdat de achterblijvende medewerkers onvoldoende kennis hebben om het bedrijf zelfstandig te laten doordraaien. Dat betekent een hoog risico voor een potentiële koper. Door je kennis te delen met enkele goede medewerkers, dring je dit risico terug."
Quickscan
Een professionele, uitgebreide waardering laten opstellen door een registervaluator is niet goedkoop. Uitgaand van een uurprijs van 200 euro en 15 tot 75 uur werk, moet je rekenen op 5.000 tot 15.000 euro. Maar er bestaan ook quickscans, waaronder die van ValueMaat, die accountants en bedrijfsadviseurs snel inzicht geven in de waarde van een bedrijf. Je bent hebt dan voor een fractie van dit bedrag een goede indicatie.
Extra sparen of beleggen
Of de bedrijfswaarde zich ook uitbetaalt is wel de vraag, want de verkoopprijs is bijna altijd lager. Volgens Schaafsma bedraagt dit gat globaal tussen de tien en dertig procent. "Maar als je een scherp beeld hebt van de verkoopwaarde en de vraagprijs goed kunt onderbouwen, zal het gat kleiner zijn."
Desondanks loop je een groot risico als je pensioen volledig afhangt van de verkoopopbrengst van je bedrijf. Niet alleen kan de verkoopprijs tegenvallen; ook is er een kans dat er helemaal geen koper te vinden is of dat je bedrijf failliet gaat, waardoor je hele pensioen in rook op gaat. Zorg er dus voor dat je daarnaast zelf extra vermogen opbouwt. Je bedrijf kan een mooi appeltje voor de dorst zijn. Maar het is niet je volledige pensioen.
Dit is het vierde artikel in de Maand van het Pensioen. De Maand van het Pensioen wordt mogelijk gemaakt door Binck Pensioenbeleggen: een slimme aanvulling op uw pensioen.